Τι είναι ο θυρεοειδής;

Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας του ανθρώπινου σώματος που είναι υπεύθυνος για την παραγωγή ορμονών και συγκεκριμένα της θυροξίνης(Τ4) της  τριωδοθυρονίνης(Τ3)  και της καλσιτονίνης. Όλες αυτές οι ορμόνες συμμετέχουν με πολύπλοκο τρόπο στη διατήρηση της ομοιοστασίας του ανθρώπινου σώματος και είναι ΑΠΟΛΥΤΩΣ απαραίτητες για τη ζωή.

Πού βρίσκεται ο θυρεοειδής αδένας;

Ο θυρεοειδής αδένας βρίσκεται μπροστά από το λάρυγγα και για το λόγο αυτό, οι πρώτοι ανατόμοι τον ονόμαζαν «λαρυγγικό αδένα». Η ονομασία «θυρεοειδής» αντανακλά το σχήμα του αδένα που μοιάζει με ασπίδα (θυρεός).

Ποιος ιατρός ασχολείται με τις παθήσεις του θυρεοειδή;

Ο θυρεοειδής αδένας και οι παθήσεις του είναι κυρίως αντικείμενο της ενδοκρινολογίας. Για κάποιες από αυτές τις παθήσεις, η χειρουργική αφαίρεση όλου ή μέρους του θυρεοειδούς είναι επιβεβλημένη. Ο εξειδικευμένος ωτορινολαρυγγολόγος – χειρουργός κεφαλής και τραχήλου ή ο χειρουργός του θυρεοειδούς είναι υπεύθυνος για την ασφαλή αφαίρεση του αδένα καθώς και για τον προεγχειρητικό έλεγχο και την άμεση μετεγχειρητική παρακολούθηση.

Πότε πρέπει να αφαιρείται ο θυρεοειδής αδένας;

Ο θυρεοειδής είναι ένας απαραίτητος αδένας για το ανθρώπινο σώμα. Για το λόγο αυτό δεν πρέπει να αφαιρείται χωρίς να υπάρχει σοβαρός λόγος. Σε γενικές γραμμές, ο αδένας αφαιρείται

• Σε περιπτώσεις που υπάρχει βεβαιότητα ή υποψία καρκίνου
• Όταν υπάρχει μεγάλη διόγκωση (βρογχοκήλη) που προκαλεί αισθητικό πρόβλημα ή συμπτώματα απόφραξης του αεραγωγού
• Όταν υπερεκκρίνει θυρεοειδικές ορμόνες και η κατάσταση αυτή δε μπορεί να ελεγχθεί με φάρμακα.

Μου είπαν πως έχω βρογχοκήλη. Πρέπει να ανησυχώ;

Η βρογχοκήλη είναι συνώνυμη με τη διόγκωση του θυρεοειδή αδένα. Στη συντριπτική πλειοψηφία  των περιπτώσεων η διόγκωση του θυρεοειδούς είναι αθώα και δεν κρύβει μέσα της καρκίνο. Είναι όμως επιβεβλημένο κάθε διόγκωση του θυρεοειδούς να διερευνάται αρχικά από τον ενδοκρινολόγο και στη συνέχεια από το χειρουργό κεφαλής και τραχήλου.

Έχω όζους στο θυρεοειδή. Πρέπει να χειρουργηθώ;

Είναι πολύ συχνό φαινόμενο να δημιουργούναι όζοι στο θυρεοειδή, είτε αυτός είναι μεγαλύτερος του φυσιολογικού (βρογχοκήλη), είτε έχει φυσιολογικό μέγεθος. Η συντριπτική πλειοψηφία των όζων του θυρεοειδούς είναι καλοήθεις. Ορισμένοι όμως όζοι μπορεί να κρύβουν μέσα τους καρκινικά κύτταρα. Ο ενδοκρινολόγος και ο ωτορινολαρυγγολόγος/ χειρουργός του θυρεοειδούς είναι υπεύθυνοι να αποφασίσουν από κοινού την ανάγκη χειρουργικής επέμβασης στις περιπτώσεις που ένας όζος είναι ύποπτος για κακοήθεια. Μεταξύ των κριτηρίων για τη λήψη αυτής της απόφασης είναι τα ευρήματα από το υπερηχογράφημα και τη βιοψία λεπτής βελόνης.

Τι είναι η βιοψία με λεπτή βελόνα;

Ο ασφαλέστερος τρόπος για να αποφασίσουμε αν ένας όζος έχει καρκινικά κύτταρα είναι να τα εξετάσει ο ειδικός ιατρός κυττραρολόγος  στο μικροσκόπιο. Η λήψη αυτών των κυττάρων πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο ιατρό με τη χρήση σύριγγας με πολύ λεπτή βελόνα και πάντα με την καθοδήγηση του υπερήχου, έτσι ώστε η λήψη να γίνει με ακρίβεια μέσα από τον όζο του θυρεοειδούς, που σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι και μικρότερος από 1 εκ. Η εξέταση είναι απολύτως απαραίτητη κατά τη διερεύνηση των όζων του θυρεοειδούς και προκαλεί πολύ μικρή δυσφορία στον ασθενή, λόγω ακριβώς της χρήσης της πολύ λεπτής βελόνας. Από τους ασθενείς η εξέταση περιγράφεται ως πιο εύκολη από μια αιμοληψία.

Η θυρεοειδεκτομή είναι δύσκολη επέμβαση;

Η θυρεοειδεκτομή είναι μια δύσκολη και  λεπτή επέμβαση και απαιτεί εξειδίκευση από την πλευρά του χειρουργού. Παρά το γεγονός ότι ο ωτορινολαρυγγολόγος –Χειρουργός Κεφαλής και Τραχήλου είναι ίσως ο καταλληλότερος χειρουργός λόγω της συνεχούς ενασχόλησής του με τον τράχηλο, πολλοί γενικοί χειρουργοί έχουν εκπαιδευτεί στη θυρεοειδεκτομή και την εκτελούν με ασφάλεια.

Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι ο θυρεοειδής βρίσκεται πολύ κοντά σε συγκεκριμένα αγγεία, νεύρα και άλλους αδένες που κινδυνεύουν να τραυματιστούν κατά τη διάρκεια της επέμβασης.

Πώς γίνεται η θυρεοειδεκτομή;

Η θυρεοειδεκτομή γίνεται με γενική αναισθησία. Το κεφάλι του ασθενή τοποθετείται σε μικρή έκταση, έτσι ώστε ο θυρεοειδής αδένας να έρθει πιο επιφανειακά. Ο  θυρεοειδής ανευρίσκεται  μέσω μιας τομής στο κατώτερο σημείο του τραχήλου.  Αφαιρείται με προσοχή έτσι ώστε να μην υπάρχει αιμορραγία και να μην τραυματιστούν τα κάτω λαρυγγικά νεύρα και οι παραθυρεοειδείς αδένες. Η συνεχής παρακολούθηση του κατω λαρυγγικού νεύρου (nerve monitoring) και η χρήση του ειδικού ψαλιδιού υπερήχων (harmonic scalpel) βοηθούν στην ασφάλεια της επέμβασης.  Στο τέλος του χειρουργείου τοποθετείται ένα μικρό σωληνάκι που παροχετεύει τις εκκρίσεις του χειρουργείου. Το σωληνάκι αυτό αφαιρείται την επόμενη ημέρα της επέμβασης. Η διάρκεια της επέμβασης είναι περίπου δύο ώρες και η νοσηλεία που απαιτείται είναι συνήθως μία ημέρα.

Θα υπάρχει σημάδι στο λαιμό μετά το χειρουργείο;

Η τομή που γίνεται έχει μήκος 5-6 εκατοστά και είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε να  κρύβεται στις φυσικές  ρυτίδες του τραχήλου. Όταν επουλωθεί δε φαίνεται σχεδόν καθόλου.  Μόνο σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να δημιουργηθεί μια υπερτροφική ουλή (χηλοειδές), κάτι που δεν έχει να κάνει με την ικανότητα του χειρουργού ή τη δυσκολία της επέμβασης, αλλά με μια απρόβλεπτη αντίδραση της επούλωσης του δέρματος. Ακόμα όμως κι αν συμβεί κάτι τέτοιο, υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης.

Τελευταία έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι αφαίρεσης του αδένα  με μικρότερη τομή (4εκ) πχ. MIVAT ή και με καθόλου τομή στον τράχηλο, όπως η ρομποτική διαμασχαλιαία προσπέλαση. Ο ασθενής πρέπει να είναι ενημερωμένος ότι η μικρότερη τομή  είναι πολύ λιγότερο σημαντική από την ασφάλεια και την αρτιότητα της επέμβασης, που είναι και ο πρωταρχικός στόχος.

Τι επιπλοκές έχει η θυρεοειδεκτομή;

• Αλλαγή στη φωνή.

Σε στενή επαφή με το θυρεοεδή αδένα βρίσκονται τα λαρυγγικά νεύρα, άνω και κάτω. Ο τραυματισμός έστω και ενός από αυτά κατά τη διάρκεια του χειρουργείου μπορεί να προκαλέσει αλλαγή στη φωνή, π.χ. βραγχνάδα. Τα πιο σημαντικά νεύρα είναι τα κάτω λαρυγγικά, και η πιθανότητα τραυματισμού τους είναι μικρότερη του 4%. Η συνεχής νευροπαρακολούθηση με ειδικό μηχάνημα νευροδιέγερσης-νευροπαρακολούθησης (nerve monitoring) βοηθά σημαντικά στην ασφαλή αναγνώριση και διατήρηση των νεύρων αυτών.
Εξαιρετικά σπάνια επιπλοκή είναι ο  ταυτόχρονος τραυματισμός και των δύο κάτω λαρυγγικών νεύρων που προκαλεί δυσχέρεια στην αναπνοή. 

• Προβλήματα με το ασβέστιο του αίματος

Οι παραθυρεοειδείς αδένες έχουν μέγεθος σαν ένα κόκκο φακής και βρίσκονται «κολλημένοι» πάνω στο θυρεοειδή αδένα. Το μικρό τους μέγεθος και η θέση τους τους καθιστά ευάλωτους στον τραυματισμό. Η παροδική βλάβη των παραθυρεοειδών αδένων εί ναι σχετικά συχνή (10%) και συνοδεύεται από  μείωση στο ασβέστιο του αίματος που μπορεί να κρατήσει λίγες ημέρες ή εβδομάδες. Μόνιμη βλάβη όλων  των παραθυρεοειδών αδένων είναι εξαιρετικά σπάνια.

• Αιμορραγία

Η αιμορραγία στη θυρεοειδεκτομή, όπως σε κάθε χειρουργική επέμβαση, είναι σπάνια, αλλά αναμενόμενη επιπλοκή. Η τοποθέτηση του σωλήνα παροχέτευσης για το πρώτο 24ωρο μετά την επέμβαση βοηθάει στην αναγνώριση και την μείωση των επιπτώσεων μιας πιθανής αιμορραγίας.

Θα χρειαστούν φάρμακα μετά το χειρουργείο;

Τις πρώτες ημέρες μετά το χειρουργείο μπορεί να χρειαστούν απλά παυσίπονα για τη μείωση της μικρής δυσφορίας από την τομή και το τραύμα.

Λίγοι ασθενείς χρειάζονται σκευάσματα ασβεστίου για λίγο καιρό μετά την επέμβαση, ενώ οι περισσότεροι ασθενείς θα χρειαστούν εφ’ όρου ζωής χορήγηση θυροξίνης. Τόσο η υποκατάσταση του ασβεστίου, όσο και η δοσολογία της θυροξίνης, καθορίζονται σε συνεργασία με τον ενδοκρινολόγο.

Η θυρεοειδεκτομή είναι μια λεπτή και δύσκολη επέμβαση που πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένους χειρουργούς κεφαλής και τραχήλου.

Η σωστή χειρουργική τεχνική και τα απαραίτητα τεχνολογικά βοηθήματα με κυριότερο το νευροδιεγέρτη (nerve monitoring), μειώνουν τις σπάνιες, αλλά σημαντικές επιπλοκές.